Als jongere wonende op het platteland, heb ik deze vraag vaak gekregen. Bijvoorbeeld wanneer ik Kinderpostzegels ging verkopen en bij de bewoners in de buurt op de deur klopte. Aan de hand van je ouders en je familienaam weten mensen wie je bent, maar draag je ook de reputatie van jouw familie met je mee.
In de 19de eeuw vestigden zich langs de Dedemsvaart families die er van oorsprong niet woonden. Ze kwamen uit andere delen van Overijssel, Drenthe, Friesland, maar ook uit Holland. Veel van de turfarbeiders en ook enkele ambachtslieden kwamen vanuit Duitsland naar de Dedemsvaart. En er was ook een joodse gemeenschap, zij vormden een etnische en religieuze minderheidsgroep. Qua religie waren de meeste mensen ofwel hervormd, katholiek of gereformeerd. Hebben deze families zich met elkaar vermengd of hield men vast aan hun eigen afkomst en religie?
Verschillende families zijn in het gebied blijven wonen, maar velen zijn na een tijdje weer weggegaan. Turfarbeiders en verveners vertrokken naar andere veengebieden. Kinderen vertrokken naar Duitsland en Amerika om daar verder te boeren of een nieuw leven te beginnen. En wie kon of wilde leren, moest ook vertrekken uit zijn of haar geboortedorp.
Net als in elke andere samenleving was er langs de Dedemsvaart ook sprake van verschillende rangen en standen. Dit leidde soms tot conflicten tussen bewoners, maar ook ‘gedwongen’ aanpassing van arbeiders om in een goed blaadje bij hun werkgever te staan, zodat ze voor hem konden blijven werken of in aanmerking kwamen voor een betere positie.
Vele historici geven aan dat in de 19de eeuw de burger opkwam en de status en macht van de oude adel verminderde. Ik vraag mij af of dat ook te zien is in het gebied langs de Dedemsvaart. Wie waren de grootgrondbezitters aan het begin van de 19de eeuw, en van wie was het land aan het einde van dezelfde eeuw?
Bron: Beeldbank Historische vereniging Avereest
Bron: Beeldbank Historische Projecten