In de meeste verhalen die gaan over de Dedemsvaart wordt vooral stilgestaan bij de economische ontwikkeling van het gebied dat zij doorkruist. Met de komst van het kanaal kon eindelijk het veen afgegraven worden. De turf die dat opleverde was hard nodig als brandstof voor de ovens van individuen en bedrijven. En na de veenontginning vestigden landbouwers zich op de vrijgekomen gronden waar inmiddels ook dorpen waren ontstaan.
Een ander perspectief
Zelden tot nooit wordt er stilgestaan bij het landschap dat verloren is gegaan. Een landschap van hoogveen dat op sommige plekken meer dan 10 meter boven de grond uittorende en welke we in korte tijd nooit meer kunnen hercreëren. Want in één jaar tijd groeit het Nederlandse veen slechts 1 millimeter qua dikte. Het veen dat rondom de Dedemsvaart werd afgegraven was dus vele duizenden jaren oud.
Van waarde voor het klimaat
Maar goed, in de 19e eeuw had men nog nooit gehoord van natuurbescherming of milieuvervuiling. Nu weten we dat in veen CO2 wordt opgeslagen en dat bij het verdrogen en ontginnen van veengebieden veel CO2 (broeikasgas) vrijkomt. Verder zijn veengebieden belangrijk als opslagplaatsen voor water, want de mossen die het veen vormen houden water vast.
Behoud van veengebieden
In Nederland is dan misschien geen écht hoogveen meer aanwezig, in andere delen van Europe is het er nog wel. Denk daarbij aan Schotland en de Baltische Staten. In Schotland wordt op dit moment een actieplan uitgevoerd om de nog bestaande veengebieden te behouden en te beschermen in verband met hun opslagcapaciteiten. Daar is ook het enorme veengebied The Flow Country sinds 2024 opgenomen op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Sporen van het oorspronkelijk landschap
Ik vraag mij af of je langs de Dedemsvaart nog plekken hebt, die lijken op het vroegere landschap. Of zijn er nog kleine aanwijzingen in het landschap te vinden die verraden hoe het landschap er voor 1809 heeft uitgezien? Of is alles verloren gegaan?
Illustratie
Op plattegronden is goed te zien hoe het gebied veranderd is.
